Τελειομανία: Πότε ο στόχος γίνεται εφιάλτης;

Θα έχετε ακούσει ανθρώπους να λένε την εξής φράση: «Αυτός είναι τελειομανής ή τελειοθηρικός».

Είναι ψυχιατρική διαταραχή η τελειομανία; Αν δεν ανήκει στην ψυχαναγκαστική διαταραχή προσωπικότητας δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι διαταραχή, παρόλα αυτά δημιουργεί μεγάλη δυσλειτουργία στον άνθρωπο που την έχει τόσο στις προσωπικές όσο και στις επαγγελματικές του σχέσεις. Γενικά στην ζωή είναι καλό να βάζεις στόχους και να τους επιτυγχάνεις παίρνοντας ικανοποίηση. Αυτό δεν είναι τελειομανία, γιατί ο τελειομανής θέτει στόχους συχνά απροσπέλαστους, βιώνει έντονο άγχος στην προσπάθειά του να τους επιτύχει και φοβάται πάρα πολύ την γνώμη των άλλων, την αποτυχία και την απόρριψή τους. Θα χαρακτηρίζαμε τον τελειομανή εμμονικό με την κορυφή ο οποίος έχει μεγαλομανιακές προσδοκίες από τον εαυτό του οι οποίες όμως οδηγούν σε αποτυχία.

Πως γίνεται ένας άνθρωπος τελειομανής; Εδώ μεγάλο ρόλο παίζει η οικογένεια και το σχολείο. Ένα υπερβολικά αυστηρό σχολείο δημιουργεί τελειομανείς προσωπικότητες όπως και έντονα παρεμβατικοί γονείς οι οποίοι δεν δίνουν τα εύσημα για οποιαδήποτε επιτυχία στο παιδί τους. Αυτό δημιουργεί μια αγωνιώδη προσπάθεια του τελειομανούς για την «πρωτιά» και το ανελέητο κυνήγι της κοινωνικής αποδοχής. Αυτό όμως δημιουργεί μεγάλη ανασφάλεια, ψυχαναγκασμούς, χαμηλή αυτοεκτίμηση και εμμονές σε φάση παράνοιας. Η κατηγορία αυτών των ανθρώπων δεν μπορεί να «ανασάνει» όπως λέμε από την έντονη ανάγκη για επιτυχία. Πολλές φορές φορές τέτοια άτομα οδηγούνται σε κατάθλιψη, χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών όπως και παθολογική χαρτοπαιξία (τζόγος).

Πως αντιμετωπίζεται;

Τι μπορεί να κάνει κάποιος που είναι τελειομανής για να αντιμετωπίσει το άγχος του; Πρώτα από όλα να μην βάζει τόσο υψηλούς στόχους που συχνά είναι άπιαστοι. Είναι απαραίτητο να αντιμετωπίσει τα καταναγκαστικά «πρέπει» τα οποία του στερούν οποιαδήποτε ικανοποίηση. Είναι σημαντικό να μπει μια αξιολόγηση όσον αφορά τις υποχρεώσεις, τους στόχους και την σημασία που έχουν αυτά για την ζωή. Η κοινωνική αποδοχή που αποζητά απεγνωσμένα ο τελειομανής, το μόνο που προσθέτει στην ζωή είναι άγχος. Πρέπει λοιπόν να μην προσπαθεί μόνο για τους άλλος, αλλά κυρίως για τον εαυτό του. Επειδή οι τελειομανείς είναι ψυχαναγκαστικοί εκ φύσεως, γίνονται κουραστικοί τόσο για τον εαυτό τους όσο και για τους άλλους π.χ. για την οικογένειά τους. Η αυστηρότητα στον εαυτό και στους άλλους δημιουργεί εκνευρισμό και μπλέκει τα σοβαρά θέματα με τα μη σοβαρά. Πρέπει ο άνθρωπος που έχει αυτά τα χαρακτηριστικά να κάνει μια αυτοκριτική έτσι ώστε να ανεβάσει την αυτοεκτίμησή του και να μην είναι γεμάτος φοβίες και ανασφάλειες. Η θετική σκέψη σίγουρα βοηθάει στο να μην είναι ο τελειομανής τόσο εμμονικός με τις επιλογές του και τους στόχους του. Είναι σημαντικό να κάνει αξιολόγηση για το τι είναι σημαντικό για την ζωή του και το τι δεν είναι. Μέσα στη ζωή είναι και τα λάθη και οι αποτυχίες για όλους. Δεν χρειάζεται να καταρρέει όταν έχει αποτυχίες απλά πρέπει να βάζει πιο εφικτούς στόχους. Όταν ένας άνθρωπος ξεπερνάει τα όριά του στο βάρος του, στην εμφάνισή του, στην δουλειά του, έχει μεγάλη ψυχική φθορά και πρέπει να καταλάβει ποιες είναι οι επιθυμίες του και όχι οι επιθυμίες των γονέων του, του σχολείου ή των «άλλων». Εν κατακλείδι δεν ζούμε για τους άλλους, αλλά για τον εαυτό μας.