Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας

Τελευταία μεγάλη κουβέντα γίνεται για τον ναρκισσισμό και για την μεγαλομανία. Μήπως τελικά ναρκισσισμός και μεγαλομανία είναι το ίδιο πράγμα; Η λέξη ναρκισσισμός δόθηκε από τον Ellis και επεκτάθηκε στην μελέτη του από τον Freud. Είναι πιο συχνός στους άντρες από ότι στις γυναίκες και υπολογίζεται ότι τα επιδημιολογικά ποσοστά του είναι γύρω στο 1%. Τα ναρκισσιστικά άτομα επενδύουν στον εαυτό τους παρά στους άλλους. Χαρακτηρίζονται από την έλλειψη ενσυναίσθησης του άλλου αλλά και από έντονα αισθήματα φθόνου σε ότι νομίζουν αυτοί ότι τους ξεπερνάει και είναι καλύτερο από αυτούς. Γενικώς στην πολιτική συναντάμε πολλά ναρκισσιστικά άτομα τα οποία έχουν έντονες φαντασιώσεις μεγαλομανιακού εαυτού και έντονη ανάγκη για θαυμασμό. Γενικώς η ναρκισσιστική προσωπικότητα είναι μια προσωπικότητα που ασχολείται συνέχεια με τον εαυτό της παρά με οποιονδήποτε άλλον. Θέλει συνέχεια να αισθάνεται δυνατός και επιτυχημένος και δεν νοιάζεται για τα προβλήματα του άλλου. Οι σχέσεις του είτε φιλικές, είτε ερωτικές, είτε επαγγελματικές είναι χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο αφού δεν μπορεί να καταλάβει τον άλλον, ενώ θέλει όλοι να τον καταλαβαίνουν και να του συμπαραστέκονται. 

Το προφίλ του νάρκισσου

Θεωρεί τα προβλήματά του μοναδικά και δεν είναι σε θέση να ακούσει τα προβλήματα του άλλου. Θα ήθελε όλοι να τον θαυμάζουν και να είναι επιτυχημένος σε όλους τους τομείς με τους οποίους ασχολείται. Είναι ιδιαίτερα εκμεταλλευτικός, εκμεταλλεύεται δηλαδή τους άλλους για ίδιον όφελος αλλά αν του ασκηθεί κριτική νιώθει ντροπιασμένος και οργισμένος. Στις σχέσεις του με το άλλο φύλο προβάλει πιο πολύ την σεξουαλικότητα παρά το συναίσθημα γιατί βαριέται εύκολα και ζητάει συνέχεια επιβεβαιώσεις. Στην κοινωνική του ζωή μπορεί να είναι επιτυχημένος αλλά μπορεί και όχι. Αυτό εξαρτάται από το αν τον θαυμάζουν για αυτό που κάνει ή όχι. Μπορεί να αναρριχηθεί σε ηγετικές θέσεις αλλά το κάνει μόνο για τον εαυτό του και όχι για τους άλλους, γιατί δεν ενδιαφέρεται για κανέναν άλλον εκτός από τον εαυτό του. Δεν υπάρχουν ενδείξεις για γενετικούς προδιαθεσικούς παράγοντες αλλά παίζει ρόλο πιο πολύ η ψυχανάλυση. Μία ναρκισσιστική ή καταθλιπτική μητέρα με έντονο εγωκεντρικό στοιχείο τρομάζει το βρέφος το οποίο μεγαλώνοντας αναπτύσσει μία μεγαλομανιακή συμπεριφορά για να αντεπεξέλθει σε αυτό που του συμβαίνει. Πιστεύει δηλαδή η ψυχανάλυση ότι για να γίνει κάποιος νάρκισσος έχει εισπράξει μία παρόμοια συμπεριφορά από τον ένα ή και τους δύο γονείς. Μοιάζει πολύ με άλλες προσωπικότητες όπως η οριακή και η ιστριονική διαταραχή της προσωπικότητας. Οι οριακοί ασθενείς είναι πιο αυτοκαταστροφικοί για τον εαυτό τους από ότι οι νάρκισσοι, ενώ δεν σημειώνουν επιτυχίες στον επαγγελματικό τομέα. Η ιστριονική διαταραχή προσωπικότητας, αναζητά τον θαυμασμό των άλλων αλλά δεν έχει φθόνο και είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα. Πολλές φορές οι ναρκισσιστικές διαταραχές της προσωπικότητας συνδέονται με μανιακούς ή υπομανιακούς ασθενείς. Η υπομανία όμως είναι κάτι παροδικό και όχι συνεχές όπως ο ναρκισσισμός.

Υπάρχει λύση;

Οι καλύτερες θεραπείες για ναρκισσιστικές διαταραχές προσωπικότητας είναι οι ψυχαναλυτικού τύπου θεραπείες, είτε ατομικές, είτε ομαδικές. Στην αρχή ο θεραπευτής πρέπει να δεχτεί και να συναισθανθεί ότι ο νάρκισσος είναι κατά βάση μια «πληγωμένη» προσωπικότητα από τους οικείους του, πρέπει να κάνει empathy δηλαδή ενσυναίσθηση και μετά από ορισμένες συνεδρίες να αναδείξει την προσωπικότητα με την παθολογία της. Στην ομαδική ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία ο νάρκισσος θα έρθει σε επαφή με άλλα άτομα τα οποία έχουν τα δικά τους προβλήματα και δεν είναι διατεθειμένα να του φερθούν σαν μια στοργική μητέρα. Μέσα στην ομάδα αυτή η προσωπικότητα θα υποστεί κριτική, κάτι το οποίο απεχθάνεται αλλά θα ωφεληθεί από την διάχυση των αρνητικών συναισθημάτων μέσα στην ομάδα. Συνήθως αυτά τα άτομα δεν προσέρχονται για ψυχοθεραπεία, υποτιμούν τον θεραπευτή (ποιος είσαι τώρα εσύ και τι να μου πεις), αλλά αν εμπιστευτούν τον ψυχοθεραπευτή τους πολλά έχουν να κερδίσουν. Στην ζωή δεν μπορεί να ζει κανείς μόνος του με τα προβλήματά του και τον μεγαλομανιακό εαυτό του, έχει ανάγκη και τους άλλους...