Κοινωνική φοβία, τι είναι και πως μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε

Είστε σε μια ομιλία, παρουσιάζεται μια εργασία και ξαφνικά νιώθετε κόμπο στον λαιμό, εφίδρωση, κοκκίνισμα, τρέμουλο, στομαχικές ενοχλήσεις και δυσκολία στην ομιλία. Τα συμπτώματα αυτά γίνονται αντιληπτά από το ακροατήριο και το μόνο που σκέφτεστε είναι πως θα φύγετε για να μην εξευτελιστείτε. Αν η παραπάνω εικόνα σας φαίνεται γνώριμη, το πιθανότερο είναι ότι πάσχετε από κοινωνική φοβία η οποία ανέρχεται σε 1-2% στους άντρες και 2-3% στις γυναίκες.

Η κοινωνική φοβία ταλαιπωρεί πολύ το άτομο, δυσκολεύοντας εξαιρετικά την καθημερινότητά του. Ορισμένες φορές ενδέχεται να οδηγήσει σε κατάθλιψη, αλκοολισμό, ακόμα και σε χρήση ναρκωτικών ουσιών. Τα άτομα με κοινωνική φοβία αντιλαμβάνονται ότι οι φόβοι τους είναι υπερβολικοί αλλά δεν μπορούν να κάνουν κάτι γι' αυτό. Ο φοβικός αντιμετωπίζει έντονο άγχος και δυσκολία κοινωνικών συναναστροφών και συναλλαγών. Αισθάνεται ότι διαρκώς υποβάλλεται σε λεπτομερή εξέταση από τους γύρω του και είναι έτοιμοι να τον κρίνουν αρνητικά.

Πιθανές αιτίες

Υπάρχει οικογενειακή προδιάθεση; Στην βιβλιογραφία έχουν αναφερθεί οικογένειες με αυξημένα ποσοστά κοινωνικής φοβίας. Η κοινωνική φοβία οδηγεί σε κατάθλιψη, αλκοολισμό, ακόμα και σε χρήση ναρκωτικών ουσιών. Τα άτομα με κοινωνική φοβία αντιλαμβάνονται ότι οι φόβοι τους είναι υπερβολικοί αλλά δεν μπορούν να κάνουν κάτι γι' αυτό. Ο φοβικός αντιμετωπίζει έντονο άγχος και δυσκολία κοινωνικών συναναστροφών και συναλλαγών. Ο Φρόιντ υποστήριζε ότι το άγχος αντιπροσωπεύει την απειλή που εισέπραττε το άτομο από ανεπίτρεπτες καταπιεσμένες σεξουαλικές επιθυμίες τις οποίες μέσω των μηχανισμών άμυνας του ΕΓΩ το άτομο μετέθετε σε κάποιο αντικείμενο ή συνθήκη. Τα άτομα που πάσχουν από κοινωνική φοβία μπορεί να αγχώνονται για μεγάλο διάστημα πριν από ένα αναμενόμενο γεγονός. Πολλά άτομα αντιμετωπίζουν πρόβλημα κοινωνικών συναναστροφών όσων αφορά το φαγητό ή το ποτό οπότε δεν μπορούν να πάνε εύκολα σε εστιατόρια, καφετέριες ή σε γιορτές σε σπίτια. Βλέπουμε λοιπόν ότι η κοινωνική φοβία μπορεί να κάνει το άτομα ιδιαίτερα δυσλειτουργικό, να αντιμετωπίζει πρόβλημα στην δουλειά του ή σε φιλικές και ερωτικές σχέσεις. Η νευροψυχιατρική κάνει λόγο για την αμυγδαλή του εγκεφάλου η οποία ελέγχει τις αντιδράσεις των ανθρώπων στον φόβο και στο άγχος. Η κύρια ηλικία που παρουσιάζεται η εν λόγω φοβία είναι η εφηβεία ενώ σπάνια παρατηρείται μετά τα 25. 

Αντιμετωπίζεται η κοινωνική φοβία;

Οι κύριες θεραπείες σήμερα είναι δύο. Όσον αφορά την φαρμακευτική αγωγή, κύριο λόγω παίζουν οι υψηλής ισχύος βενζοδιαζεπίνες και τα αντικαταθλιπτικά της κατηγορίας αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης. Μία άλλη μη φαρμακευτική θεραπεία είναι η γνωστική- συμπεριφορική ψυχοθεραπεία η οποία με τις τεχνικές της έκθεσης και της διαχείρισης του άγχους, κάνουν τους ασθενείς να αποκτούν αυτοπεποίθηση ότι θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν την κριτική. 

Τεχνικές χαλάρωσης όπως οι βαθιές αναπνοές για μείωση του άγχους προστίθενται στο θεραπευτικό οπλοστάσιο. Η υποστηρικτική ψυχοθεραπεία με την τεχνική της έκθεσης και την θεραπεία ομάδας προσπαθούν να ανακουφίσουν τους ασθενείς από τις φοβίες τους και τους πιθανούς εθισμούς τους. Μερικοί ασθενείς με κοινωνική φοβία πιθανόν να παρουσιάζουν και άλλες αγχώδεις διαταραχές όπως είναι οι κρίσεις πανικού ή η διαταραχή γενικευμένου άγχους. Είναι πολύ σημαντικό ο ασθενής να απευθυνθεί σε ειδικούς ψυχιάτρους γιατί χωρίς θεραπεία η κοινωνική φοβία μπορεί να τον ταλαιπωρεί σε όλη του την ζωή.